Odpowiednio przechowywane warzywa zachowajÄ? swe cenne w??a??ciwo??ci i zapewniÄ? nam witalno??Ä? przez ca??y rok. Dietetycy polecajÄ?, by ka??dego dnia spo??ywaÄ? ok. p???? kilograma warzyw, najlepiej wzbogaciÄ? w nie ka??dy posi??ek.
Dlaczego? Warzywa sÄ? one najlepszym ??r??d??em b??onnika pokarmowego, kt??ry reguluje pracÄ? jelit, obni??a poziom cholesterolu, oczyszcza organizm, a wype??niajÄ?c ??o??Ä?dek, sprawia, ??e prÄ?dzej jeste??my syci.
Niekt??re warzywa majÄ? sporo bia??ka (zielony groszek, b??b, kukurydza, brukselka, jarmu??) i skrobi (kukurydza, zielony groszek, b??b, korze?? pietruszki, seler). Jarmu??, marchewka, warzywa li??ciaste, dynia, kabaczek i broku??y dostarczajÄ? sporo beta-karotenu, a warzywa kapustne, papryka, chrzan, natka pietruszki i szpinak – du??o witaminy C. DziÄ?ki temu chroniÄ? nas przed dzia??aniem wolnych rodnik??w, zapobiegajÄ?c starzeniu siÄ? organizmu.
Warzywa, szczeg??lnie zielone, to r??wnie?? bogate ??r??d??o witamin z grupy B (koniecznych do pracy uk??adu nerwowego), szczeg??lnie kwasu foliowego i witaminy PP (niacyny) oraz witaminy K. BoÄ?wina, dynia, brukselka, bia??a kapusta, szpinak i natka pietruszki sÄ? natomiast bogatym ??r??d??em witaminy E.
W warzywach znajdziemy r??wnie?? cenne komponenty mineralne: wap??, fosfor, ??elazo, magnez oraz potas. DziÄ?ki temu majÄ? one dzia??anie alkalizujÄ?ce. BiorÄ? udzia?? w utrzymaniu r??wnowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Ponadto przeciwdzia??ajÄ? oty??o??ci, obni??ajÄ? ci??nienie krwi, zapobiegajÄ? infekcjom, chorobom serca i uk??adu krÄ???enia oraz niekt??rym nowotworom. MajÄ? r??wnie?? w??a??ciwo??ci bakterio- i grzybob??jcze.
Cebula i czosnek: wymagajÄ? niskiej wilgotno??ci powietrza i temp. od 1-7 st. C. Najlepiej przechowywaÄ? je w przewiewnych miejscach (strychy, altanki). PamiÄ?tajmy natomiast, by ich nie przemroziÄ?. Dobrze jest zwiÄ?zaÄ? je w pÄ?czki i powiesiÄ? albo u??o??yÄ? w skrzynkach.
Warzywa korzeniowe: marchew, pietruszkÄ?, selery, buraki, pory i kapustÄ? mo??na przechowywaÄ? w wiÄ?kszej wilgotno??ci otoczenia w temp. od 1 do 4 st. C, np. w nieogrzewanych piwnicach. Mo??na je u??o??yÄ? luzem albo w??o??yÄ? do skrzynek i przesypaÄ? wilgotnym piaskiem, by nie wysycha??y. Kapusty i por??w przeznaczonych do przechowywania nie nale??y myÄ?. MajÄ? cienkÄ? woskowÄ? warstewkÄ?, kt??ra chroni je przed parowaniem wody.
Warzywa – optymalne na surowo
Oczywi??cie, najsmaczniejsze i najzdrowsze sÄ? warzywa prosto z ogr??dka, lecz mo??emy spo??ywaÄ? je tylko sezonowo. Te, kt??re sÄ? dostÄ?pne zimÄ? czy wiosnÄ?, nie majÄ? ju?? takiego smaku i tylu cennych witamin. W czasie d??ugiego przechowywania w warzywach zachodzi bowiem du??o intensywnych proces??w, kt??re obni??ajÄ? ich jako??Ä? i warto??Ä? od??ywczÄ?. Dlaczego? Okazuje siÄ?, ??e w marchewce, pietruszce czy buraku, kt??re trzymamy w piwnicy, wciÄ??? dzia??ajÄ? enzymy. DziÄ?ki nim warzywa wzrastajÄ?, dojrzewajÄ? i… oddychajÄ?.
Oddychanie ro??lin polega na tym, ??e rozk??adane sÄ? zwiÄ?zki z??o??one, np. skrobia albo pektyny (rozpuszczalny b??onnik). DziÄ?ki temu powstajÄ? cukry proste – glukoza. Po 3-4 miesiÄ?cach przechowywania pietruszka czy seler zawierajÄ? mniej skrobi i pektyn, a wiÄ?cej cukr??w prostych. TracÄ? jÄ?drno??Ä? i sÄ? l??ejsze ni?? te prosto z ogr??dka.
W dodatku, pod wp??ywem enzym??w zawartych w ro??linach, rozk??adane sÄ? r??wnie?? kwasy organiczne i witaminy, szczeg??lnie witamina C (kapusta traci ok. 18 proc. witaminy C, a ziemniaki 70 proc).
Ale to nie wszystko. Warto pamiÄ?taÄ?, ??e warzywa zawierajÄ? a?? 80-90 proc. wody (warzywa li??ciaste nawet 95 proc.). W czasie przechowywania woda paruje przez sk??rkÄ?, a warzywa wiÄ?dnÄ?, tracÄ? jÄ?drno??Ä? i ??wie??o??Ä?. Dlatego sÄ? mniej odporne na atak drobnoustroj??w i grzyb??w. Szybciej siÄ? wiÄ?c psujÄ?.
Ale w przechowywanych warzywach zachodzÄ? r??wnie?? korzystne przemiany, zwiÄ?zane z dojrzewaniem ro??lin. Zmienia siÄ? ich barwa, np. w pomidorach i papryce zanika chlorofil, a powstajÄ? cenne karoteny, np. likopen. Wytwarzane sÄ? r??wnie?? olejki eteryczne – substancje odpowiadajÄ?ce za aromat warzyw, np. w czosnku, cebuli, marchewce i pietruszce.