Co to jest przemiana materii, podstawowa przemiana materii, jak j�? obliczy�?, od czego zale??y, co j�? mo??e zaburza�?, oraz jaki wp??yw ma na nasz�? przemian�? materii to co jemy.

W wypowiedziach dietetyk??w i lekarzy na tematy ??ywieniowe najcz�???ciej napotykamy poj�?cie przemiana materii. Dobra przemiana materii, s??aba przemiana materii, spowolnienie przemiany materii �?? co w??a??ciwie oznaczaj�? te terminy?

Przemiany biochemiczne i towarzysz�?ce im przemiany wigoru, jakie maj�? miejsce w organizmie cz??owieka nazywamy przemian�? materii. Aby m??c opisa�? szczeg????owo co to jest, nale??y om??wi�? kolejne procesy, kt??re sk??adaj�? si�? w pe??ni na proces przemiany materii. Pierwszy z nich to PPM.

Podstawowa przemiana materii (PPM) to najni??szy poziom przemian energetycznych, kt??ry warunkuje dostarczenie wigoru koniecznej do zachowania podstawowych funkcji ??yciowych w optymalnych warunkach bytowych (budowa i odbudowa tkanek, regulacja sta??ej ciep??oty cia??, praca uk??adu kr�???enia i uk??adu oddechowego). Warto??�? PPM zale??y g????wnie od parametr??w takich jak: masa cia??a, wzrost (powierzchnia sk??ry), wiek, p??e�? i stan fizjologiczny (np. choroba).

Czy s�? jakie?? inne czynniki, kt??re mog�? wp??ywa�? na podstawow�? przemian�? materii?

Badania dowodz�?, ??e u kobiet PPM, w stosunku do powierzchni sk??ry, jest oko??o 7% ni??sza ni?? u m�???czyzn. Wp??ywaj�? na to g????wnie r????nice w budowie cia??a, a przede wszystkim wi�?ksza zawarto??�? tkanki t??uszczowej u kobiet. W okresie menstruacji oraz w okresie ci�???y PPM nieznacznie si�? wzmaga. W przypadku ci�???y jest to wzrost wprost proporcjonalny do przyrostu masy cia??a kobiety i okre??la si�? go na poziomie 25% w drugiej po??owie ci�???y.

Podstawowa przemiana materii zmienia si�? z wiekiem: w okresie dojrzewania warto??�? przemiany materii si�?ga maksimum, co wi�???e si�? ze zwi�?kszonym zapotrzebowaniem organizmu na komponenty energetyczne i od??ywcze. U os??b po 21. roku ??ycia na ka??de 10 lat spadek warto??ci PPM si�?ga 2%.

Co jeszcze wp??ywa na poziom naszej przemiany materii?

?��?czna warto??�? przemian energetycznych w organizmie, maj�?cych wp??yw na prawid??owe funkcjonowanie organizmu cz??owieka, to ca??kowita przemiana materii (CPM). Sk??adaj�? si�? na ni�? om??wiona ju?? podstawowa przemiana materii (PPM) oraz ponadpodstawowa przemiana materii (PPPM). Czynnikami zwi�?kszaj�?cymi ca??kowit�? przemian�? materii s�?: niska temperatura otoczenia, stres oraz palenie tytoniu i spo??ywanie u??ywek.Najwi�?kszy wp??yw na PPPM ma aktywno??�? fizyczna cz??owieka. Wydatki z ni�? zwi�?zane, jak r??wnie?? wykonywanie codziennych czynno??ci mog�? w ci�?gu ca??ego dnia znacznie si�? waha�?, a ich warto??�? b�?dzie zale??na od pracy wykonywanej przez mi�???nie.

Cz�?sto m??wi si�? o odpowiednim sk??adzie potraw, proporcjach pomi�?dzy t??uszczem, bia??kiem i w�?glowodanami. W jaki spos??b to mo??e wp??ywa�? na przemiana materii?

M??wi�?c o CPM, wspomnia??am poj�?cie ponadpodstawowej przemiany materii. Jest to sk??adowa tzw. swoi??cie dynamicznego dzia??ania posi??ku i wydatk??w zwi�?zanych z aktywno??ci�? fizyczn�?. Posi??ki, kt??re spo??ywamy mog�? zwi�?ksza�? zapotrzebowanie energetyczne ponad poziom PPM. W najwy??szym stopniu,poniewa?? a?? w 25% artyku??y bia??kowe zwi�?kszaj�? PPM, w nieco mniejszym t??uszcze �?? 5-10%, w najmniejszym za?? w�?glowodany �?? 6%.

Z dietetycznego punktu widzenia zale??y nam, aby poziom zapotrzebowania energetycznego zwi�?kszy?? si�? w jak najmniejszym stopniu, przy jednoczesnym zachowaniu odpowiednich jako??ciowo proporcji sk??adnik??w ??ywno??ciowych w diecie. Dlatego r??wnie?? w odpowiednio zbilansowanym jad??ospisie powinno si�? znale??�? oko??o 55-60% w�?glowodan??w, do 30% t??uszczu i oko??o 15% bia??ka, a to ze wzgl�?du na fakt, i?? tak dobrana proporcja sk??adnik??w ??ywno??ci zwi�?ksza zapotrzebowanie energetyczne o maksymalnie 10%. Ostatecznie pozwala nam to odpowiednio b??yskawicznie trawi�? spo??yty pokarm, bez niebezpiecze??stwa jego od??o??enia si�? w postaci tkanki t??uszczowej.

Wiemy ju?? jak powinien wygl�?da�? prawid??owo energetycznie z??o??ony jad??ospis. A czy to co jemy i jak jemy r??wnie?? wp??ywa na trawienie? Czy s�? artyku??y, kt??re poprawiaj�? albo zmniejszaj�? przemian�? materii?

Poniewa?? ka??dy cz??owiek jest ze wzgl�?du na jako??�? przemian biochemicznych indywidualno??ci�?, wa??ne jest by w doborze sk??adnik??w od??ywczych diety zwraca�? uwag�? na b??yskawiczno??�? przemiany materii. Nieodpowiedni spos??b od??ywiania si�? mo??e by�? przyczyn�? zaburze?? metabolicznych albo wr�?cz odwrotnie �?? wynikiem tych zaburze??. Taka sytuacja pozwala zauwa??y�?, ??e nie ma mo??liwo??ci ustalenia jednej, uniwersalnej diety dla wszystkich ludzi. To co jemy nie mo??e by�? dostosowane do og??lnie panuj�?cej mody, lecz do aktualnego stanu fizjologicznego i tempa przemian metabolicznych w naszym organizmie. W Polsce, bior�?c pod uwag�? b??yskawiczno??�? przemiany materii, badacze podzielili ludzi na grupy: t�? o wolnej przemianie materii (75% os??b) oraz t�? o szybkiej przemianie materii (25%). St�?d wniosek, ??e sk??ad i jako??�? naszej codziennej diety powinien w wi�?kszo??ci przyspiesza�? przemian�? materii.

Jak w takim razie powinna wygl�?da�? nasza codzienna dieta?

Pierwszy element, na kt??ry nale??y zwr??ci�? uwag�? to ilo??�? potraw spo??ywanych w ci�?gu dnia, dostosowanych do zapotrzebowania energetycznego organizmu oraz tempa przemian metabolicznych. ?�niadanie jest najistotniejsz�? potraw�? w trakcie dnia, a to ze wzgl�?du na fakt, i?? �?�wybudza�?� organizm po wielogodzinnym g??odzie z czasu snu i pobudza trawienie, czym przyczynia si�? do przyspieszenia przemiany materii. Trzeba pami�?ta�? r??wnie?? o tym, ??e wieczorem organizm pracuje nieco wolniej, dlatego r??wnie?? ilo??�? spo??ywanych kalorii w tym czasie powinna by�? mniejsza, aby ograniczy�? ryzyko odk??adania si�? nadmiaru wigoru w postaci tkanki t??uszczowej.

Metaboliczny koszt trawienia wzrasta przy spo??ywaniu pokarm??w mniej przetworzonych np. strawienie surowej marchewki wymaga wi�?cej wigoru ni?? strawienie marchewki gotowanej. By utrzyma�? optymalny poziom przemiany materii najefektywniej jest po??�?czy�? zdrow�? diet�? z aktywno??ci�? fizyczn�? dopasowan�? do mo??liwo??ci organizmu. Systematyczny trud bowiem przyczynia si�? do przyspieszenia przemiany materii.